Prematüre Retinopatisi (Erken doğumda göz hastalığı)

Erken doğum nedeniyle ortaya çıkan göz hastalığı prematürite retinopatisi veya ROP (retinopathy of prematurity) olarak isimlendirilir. Bu hastalığın nedeni gözün ağ tabakasının (Retina) henüz damarlanması tamamlanmamış iken bebeğin doğması ve bu damarlanmanın düzgün olarak tamamlanamamasıdır.

ROP gelişimi için sayabileceğimiz en önemli risk faktörleri:

• Düşük doğum haftası (ne kadar erken doğarsa o kadar riskli),
• Düşük doğum kilosu (ne kadar az ise o kadar riskli)
• Oksijen tedavisidir.

Retina tabakasının damarlanması anne karnında kırkıncı hafta civarında (normal doğum zamanında) tamamlanmaktadır. Erken doğum sebebiyle bu damarlanma önce durabilmekte ve ardından zararlı bir şekilde yeniden başlayıp retina harabiyeti görülebilmektedir.

Anlaşılacağı gibi ROP hastalığı potansiyel olarak körlüğe neden olabilen bir hastalıktır. Bununla birlikte tüm prematür bebeklerde hastalık bu şekilde ağır seyretmez. Yaklaşık olarak erken doğan her üç bebekten birinde ROP hastalığı gelişmektedir.

Hastalık genellikle gebeliğin başlangıcından itibaren 32. haftadan sonra ortaya çıkmaktadır. Örneğin bebek 29. haftada doğmuş ise hastalık en erken 3 hafta sonra (bebek toplam 32 haftayı tamamladığında) başlayacaktır. Bu nedenle ilk göz muayenesi 32. haftada yapılmalıdır. Doğum 32 haftadan sonra olmuş ise ilk muayene doğumdan 2 hafta sonra yapılmalıdır.

ROP hastalığı için yapılan göz muayenesi de yetişkin göz muayenesinden farklıdır. Bu muayene için bebeğin gözbebeği damla ile büyütülür. Bu damlalar bebeğin sindirim sisteminde geçici olarak duraklamaya neden olduğu için bebeğin bu işlem öncesinde ve sonrasında 2 saat aç bırakılması gereklidir.

Ek olarak bu damlalar terlemeyi engellediği için bebeğin ateşini yükseltebilmektedir. Bu durumda da bebeğin ateşinin düşürülmesi gerekebilir. Gözbebeğinin büyümesinin ardından özel bir cihaz veya kamera ile göz dibi (retina) muayenesi yapılır. Bu işlem esnasında bebeğin göz kapaklarının açılması için özel bir spekulum (kapak açıcı aparat) kullanılır.

Göz dibi muayenesi sırasında ise retinanın tüm bölgelerinin görülebilmesi için göz küresine dışarıdan baskı yapılması gerekmektedir. Bu muayene her ne kadar aileler için rahatsızlık verici olsa da bebeğe veya gözüne bir zararı yoktur.

Hastalığın takibi için bir muayene yeterli olmaz. ROP hastalığı gelişmeyen bebekler 40 haftayı doldurana kadar (veya retina tamama yakın damarlanmasını tamamlayıncaya kadar) 2-3 haftada bir muayene edilmelidir. Hastalığın geliştiği bebekler ise hastalığın ciddiyetine göre 3 gün ila 2 hafta aralıklarla düzenli olarak muayene edilmelidirler. Hastalığın ağırlaştığı olgularda bu durum genellikle 35-39 hafta aralığında ortaya çıktığı için bu dönemde özellikle dikkatli olmak ve muayeneleri aksatmamak gereklidir. Bu durum özellikle hastanede yatmayan, taburcu edilmiş bebeklerin yakınları tarafından akılda bulundurulmalıdır.